YALIN ÜRETİM VE YALIN YAŞAM

The Principles of Scientific Management 1909 – Frederick Winslow TAYLOR. Endüstri 2.0 ile başlayan değişimin baş mimarlarından olan Taylor, 1911’de yazdığı “Bilimsel Yönetimin İlkeleri” isimli kitabında; endüstriyel gelişimin anahtarının işçilerin tek bir iş konusunda uzmanlaşması ve yönetimin sunduğu akışa göre üretim yapması olduğunu savunur. 

Eğer bu sistem günümüze kadar gelse idi, pazar sadece tekelleşmiş markalardan oluşurdu. Bu sistem yerini müşteri isteklerine göre şekillendirilebilen “yalın üretim” yöntemlerine bıraktı. Yalın üretim aslında her alanda hayatımızın bir parçası oldu. Dijital dünyanın yeni platformları ve bu platformların üzerindeki uygulamalar isteklerimizi analiz edip bize “tavsiyeler” sunmaya başladı. Yeni nesil akıllı uygulamalar danışmanlık görevi üstlenmeye başladı adeta bizler için. Navigasyon uygulamaları bile bize çok sayıda seçenek sunuyor ama varmak istediğimiz yere “en kısa yoldan” veya “en hızlı şekilde” ulaşmamız için tavsiye paylaşıyor. Bu seçenek aslında yalın üretimi planlarken kullandığımız “kritik yol diyagramı”ndan başka bir şey değil. Gittiğimiz yerdeki bize uygun konaklama ve ihtiyaç yerlerini belirlemesi de yine yalın üretim metotlarından biri olan “MRP Malzeme İhtiyaç Planından” başka bir şey değil. Her dakikamızı planlayabilen akıllı telefonlar yorulduğumuzu düşünerek dört saatte bir ya da dikkat dağınıklığı yaşadığımızı düşünerek şerit ihlalinden sonra bize kahve molası sinyalini hem sesli hem de görsel olarak bildiriyor. Bu da yalın üretimin akıllı otomobillerdeki “poke yoke” yönteminden başka bir şey değil.  

Yalın üretim aslında hayatınızın çok önemli bir parçası haline geldi, farkında olmasanız da. Gelin yalın üretim ilkelerini kusursuzca uygulayan bir kahve markasını inceleyelim. Starbucks üretimini konuşuyoruz. Sıradaki her bir kişi kahveyi çok değişik seçeneklerde isteyebiliyor ve ürünü aynı anda aynı kişiden (istasyondan) alabiliyor. Peki bu operasyonların arkasında neler oluyor? 

• Size özel bir siparişi kabul etmek
   * JIT ( Just in Time): Anında üretim, kişiye özel üretim ve kişiye özel sunuş.
• İsteklerinizi detaylandırmak ve baristaya vermek; 
   * KAN – BAN: Takım çalışması, anında  planlama, işe odaklanma, hızlı sonuç, 0 kayıp zaman, operasyon kartı (Starbucks kahve bardağı üzerindeki bilgiler).
• Baristanın doğru kahveyi hazırlaması 
   * POKE – YOKE Hata Yapmayı Engelleme: Kahve bardağı üzeindeki detaylı iş emri ve su ve basınç ayarlı otomatik kahve makinas.
• Farklı kahveler ve farklı sunuş 
   * HEIJUNKA (Siparise göre ve stoksuz üretim: Kişiye göre anında üretim ve sunum yapabilme becerisi. 
• Farklı ve değişken üretim alanı (Soğuk ve Sıcak)
   * 3 M Muda Mura Muri: (Üretim Hattı Dengeleme) Çalışanlar eşit yük ve sorumlulukla işlerini yürütüyorlar.
• Üretim bölümü:
   * 5S (Seiketsu, Seiri, Seiton, Seiso, Shitsuke ): Temiz, erişilebilir, düzenli, standard ve gerekli.
• Çalışma Alanı 
   * U-type layout ( U tipi çalışma alanı): Tüm çalışanların her makinaya ulaşabiliyor olması.
• Yoğunluğa göre değişen iş bölümü
   * SHOJINKA: İş dağılımında rotasyon ver işi yapabilme becerisi 
• Siparise göre üretim
   * 8 WASTES (8 israf analizi): Yanlış üretim, fazla üretim, kayıp zaman, yeteneksiz eleman, malzeme taşıma zamanı, çalışanın fazla yürümesi, stok fazlası, fazladan üretim zamanı… Bunların hiçbirisi yok. 
• Planlı bakım
   * TPM (üretken bakım): Makinaların günlük bakımlarının baristalar tarafından yapılması ve planlanan saatlerde de rutin bakımların yapılması
• İşletmenin kısa sürede hazır olması:
   * SMED (Single minutes exchange of die): Kısa sürede mağazanın açılabilir olması.

Bugüne kadar bu detaylarla bakmadığınız bu küçük üretim hattı tamamen müşteri odaklı çalışan ve müşteri isteği dışında üretim yapmayan bir “yalın üretim” hattıdır. Yalın üretim için gerekli her türlü sitemi içinde barındırır ve uygular. Ayrıca ön ödemeli uygulaması ile de Erkin Şahinöz'ün söylemi ile bankacılık ve müşteri analizi yapmaktadır. Aksi halde 22.000 adet kahve dükkânı ile her ülkede başarı yakalanamazdı. Bizim kahvehanelerimiz gibi sadece çay üretmek ve seçenek olmadan tek tip bardakla, tek tip ürünle yaşamak zorunda kalırdı. Ömrü de kaçınılmaz bir şekilde kısa olurdu.  

“Ben her bir kahve bardagına gönlümü döküyorum” Howard Schultz.

Taylor Yöntemi ile yalın üretim yönteminin ortak paydası zaman yönetimidir. Verimli zaman yönetimi Endüstri 2.0 ile başlayan süreçten beri hiç değişmeden ama sürekli gelişerek müşteri memnuniyetinden çalışan memnuniyetine kadar olan süreçlerin her aşamasında gerekli olan en önemli boyut halini almıştır. 

Hüseyin Gümüştekin
ErkinŞahinöz Akademi Danışmanı